Dwa tysiące herbów

Łukasz Jędrzejak był kolejnym gościem Ostrowskiego Klubu Kolekcjonera. 16 kwietnia zaprezentował temat „Heraldyka samorządowa po ostrowsku”.

– Pod koniec maja obchodzić będziemy 25-lecie odrodzenia samorządu terytorialnego w Polsce – mówił Łukasz Jędrzejak na spotkaniu zorganizowanym tradycyjnie już w Ostrowskim Centrum Kultury. – Nieodłącznym elementem tożsamości każdego samorządu jest jego herb. Jak tłumaczył gość spotkania, wiele herbów dzisiejszych samorządów gminnych wywodzi się w linii prostej od historycznych herbów miejscowości, które są ich siedzibami. Herby powiatów i województw zostały zaś stworzone po 1990 roku na podstawie uwarunkowań historycznych i geograficznych. 

– Samorząd terytorialny w Polsce to 2479 gmin, 380 powiatów – w tym 66 miast na prawach powiatu oraz 16 województw – mówił Łukasz Jędrzejak. – Dziś zdecydowana większość z nich posiada swoje herby.

Nie zawsze jednak tak było. W dwudziestoleciu międzywojennym początkowo dopuszczalne było używanie przez samorządy jedynie orła państwowego. Dopiero od lat trzydziestych samorządy mogły starać się o używanie historycznych herbów.

Po II wojnie światowej samorządy ponownie używały jedynie orła państwowego. Sytuacja zmieniła się na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Wówczas jednak częstą praktyką było modyfikowanie herbów historycznych pod dyktando ówczesnej władzy. 

– Odrodzenie samorządów w 1990 roku spowodowało powrót do herbów historycznych – mówi Łukasz Jędrzejak. – Od roku 2000 ich projekty opiniowane są przez Komisję Heraldyczną działającą przy Ministrze Administracji i Cyfryzacji.

Podczas kwietniowego spotkania Ostrowskiego Klubu Kolekcjonera, Łukasz Jędrzejak zaprezentował swoją bogatą, liczącą blisko 2 tysiące odznak kolekcję herbów wydawanych przez samorządy po 1990 roku. Mimo niezbyt długiego, zdawałoby się, okresu tworzenia kolekcji, już dziś można wskazać na wiele białych krótków, jakie znajdują się w zbiorze Łukasza Jędrzejaka. Są to m.in. herby samorządów, które w wyniku kolejnych zmian administracyjnych zniknęły po prostu z samorządowej mapy Polski oraz herby, które po opinii Komisji Heraldycznej zostały zmienione. Wśród tych ostatnich znajduje się m.in. herb Raszkowa, który decyzją Rady Gminy i Miasta zmieniony został 29 lipca 2011 roku.

Kolekcja Łukasza Jędrzejaka to nie tylko herby samorządowe. To także wydawane w postacji znaczków na szpilce lub pinie flagi samorządów, przyznawane przez wiele samorządów odznaki „Zasłużony dla…” czy specjalne odznaki z herbem gminy „Radny”. Wśród odznak, na które kolekcjoner jeszcze czeka są m.in. herby gminy Sośnie oraz nowy herb samorządu Raszkowa. ■